Wat zijn voedselbossen en hoe leg je een voedselbos aan?

Wil je graag een voedselbos aanleggen in je tuin?

Voedselbossen zijn een innovatief en duurzaam systeem van voedselproductie dat gebruik maakt van de principes van natuurlijke bossen. Ze combineren verschillende lagen van planten, namelijk bomen, struiken, kruiden, bodembedekkers, wortelgewassen en klimplanten die elkaar aanvullen en ondersteunen, waardoor een ecosysteem ontstaat dat zowel productief als ecologisch gezond is.

De constante bodembedekking en diversiteit van planten verbeteren de bodemstructuur, bevorderen het bodemleven en verhogen de vruchtbaarheid.

Planten kopen? Bekijk het aanbod op onze webshop

Creëren van een microklimaat

Planten in een voedselbos werken samen in plaats van met elkaar te concurreren. Ze ondersteunen elkaar door voedingsstoffen te delen, ongedierte af te weren en een microklimaat te creëren dat gunstig is voor groei.

De bodem wordt continu bedekt gehouden, wat helpt bij het behouden van vocht, het verminderen van erosie en het bevorderen van bodemgezondheid. Gebruik compost en mulch om de bodemvruchtbaarheid te behouden en te verbeteren en ongewenste planten minder kans te geven.

Waarom kiezen voor de aanleg van een voedselbos?

Door het hele jaar door verschillende soorten voedsel te produceren, kunnen voedselbossen een stabiele en diverse oogst bieden voor eigen gebruik of voor verkoop.

Grotere voedselbossen kunnen worden aangeplant in functie van opbrengst, eventueel om te verwerken tot vruchtensappen, confituren of likeuren.

Een voedselbos kan ook worden uitgebaat als educatief centrum, toeristische bezienswaardigheid en ontmoetingsplaats voor vrijwilligers en buurtbewoners.

Bij een professionele aanpak biedt een voedselbos kansen op tewerkstelling voor stagairs en andere kandidaten.

Hoe begin je eraan?

Zoals bij alle projecten is een goed uitgedacht plan in functie van de beoogde resultaten van cruciaal belang.

Analyseer de site waarbij je de beschikbare oppervlakte, het bodemtype, de hoeveelheid zonlicht, de beschikbaarheid van water en de bestaande vegetatie in kaart brengt.
Bestudeer de principes van permacultuur om een veerkrachtig en zelfregulerend systeem te ontwerpen. Het succesvol aanleggen van een voedselbos vereist kennis van ecologie, plantkunde en permacultuur.
Maak een keuze in het gevarieerde aanbod planten, hou hierbij rekening met de lokale omstandigheden van de standplaats en de manier waarop je het voedselbos wenst te beheren.
Schets een plattegrond van welke planten je waar wilt aanplanten en in welke volgorde. Anticipeer op de toekomstige groei van de planten en de toegankelijkheid om later te snoeien, onderhouden en oogsten. Idealiter begin je met de bomenlaag en de planten die in volle zon mogen. Voor de kruidlaag en schaduwplanten wacht je best tot het microklimaat waarin deze soorten gedijen effectief aanwezig is.
Creëer verschillende biotopen door de aanleg van een waterpartij, hagen, niveauverschillen en open plekken.
Vergeet ook niet om voldoende brede paden op te nemen in je plan.
Reserveer tijd om de nodige onderhoudswerken uit te voeren die nodig zullen zijn om de plantengroei te beheersen en bij te sturen om een maximale oogst te garanderen. Het is een misvatting dat een voedselbos onderhoudsvrij zou zijn. Zeker als de planten nog klein zijn, dienen ze de nodige zorg te krijgen zodat ze niet uitdrogen of overwoekerd worden.
Informeer je grondig door literatuur door te nemen en bezoek enkele bestaande projecten om een concreet idee te hebben van wat het uitbaten van een voedselbos allemaal inhoudt.
Wees realistisch en besef dat het welslagen en de opbrengst van je voedselbos niet enkel afhankelijk is van jouw planning en activiteiten maar ook onderhevig is aan de soms onvoorspelbare klimatologische omstandigheden die van jaar tot jaar verschillen. Laat je hier echter ook niet door ontmoedigen en geniet van de ervaring die je opdoet door elke nieuwe uitdaging creatief aan te pakken.

De verschillende plantenlagen:

Bomen:

Fruitbomen en notenbomen zorgen voor schaduw en bieden woongelegenheid en voedsel voor vogels en andere dieren, wat bijdraagt aan een gezond ecosysteem.

Bij perziken en nectarines kiest men best voor struiken en halfstammen.

Om te starten met gezonde bomen die raszuiver zijn doe je best beroep op een gespecialiseerde fruitbomenkwekerij. Daar kan je ook deskundig advies krijgen over welke soorten elkaar bestuiven om vruchtzetting te garanderen.

Hieronder een lijst van boomsoorten die geschikt zijn voor aanplant in een voedselbos, voor gedetailleerde soortbeschrijvingen verwijzen we naar ons fruitboekje.

Download hier het fruitboekje van Calle Plant met info over verschillende fruitrassen en tips voor het aanleggen en onderhouden van een fruittuin.

Momenteel werken we aan een nieuwe uitgebreidere versie, schrijf je hier in om op de hoogte te houden te worden.

Hier volgen een aantal interessante boomsoorten die geschikt zijn voor een voedselbos. Je kan alle onderstaande bomen ook verkrijgen in onze webshop.

Struiken

De struiklaag kan bestaan uit heesters die tot 3 meter hoog groeien zoals bijvoorbeeld sommige rozelaars waarvan de bottels kunnen geoogst worden. Verder zijn hazelnoten en laagstam fruitbomen zeer geschikt en vereenvoudigen ze de oogst omdat de vruchten zonder ladder geplukt kunnen worden. Bessenstruiken zijn onmisbaar in deze laag en geven dikwijls een enorme opbrengst.

Kruiden

In de kruidlaag kunnen zowel keukenkruiden, eetbare bloemen, vaste groenten zoals rabarber en artisjok, als verfplanten en stikstofbinders geplant worden. De keuze is eindeloos. Bekijk vooraf welke wilde planten er van nature de kop opsteken en vervang deze door gewenste planten die dezelfde groeiomstandigheden verkiezen.

Bodembedekkers

Sommige kruiden zoals munt kunnen ook als bodembedekker fungeren. Bodembedekkers spelen een heel belangrijke rol in een voedselbos omdat ze de bodemstructuur in goede conditie houden, de bodem beschermen tegen uitdroging en erosie en de groei van ongewenste planten onderdrukken.

Klimplanten:

Door verticale ruimte te benutten wordt de beschikbare oppervlakte zo efficiënt mogelijk gebruikt. Indien er gebouwen of andere structuren aanwezig zijn kunnen deze door middel van klimplanten mooi geïntegreerd worden in de omgeving.

Wortelgewassen

In sommige voedselbossen wordt ook ruimte vrijgemaakt voor de teelt van moestuingewassen zoals aardperen, aardappelen en wortelen. Ook niet eetbare planten zoals smeerwortel kunnen nuttig zijn om de bodem te bedekken en als grondstof te dienen voor plantenvoeding en mulch.

Smeerwortel (Symphytum officinale) voor vloeibare meststof
Mierikswortel (Armoracia rusticana)

Diversen

De diversiteit is niet beperkt tot bovenstaande voorbeelden, de aanplant kan altijd uitgebreid worden in functie jouw wensen. Als imker kies je uiteraard voor planten die rijk zijn aan nectar en stuifmeel. Misschien wil je wel wilgen aanplanten om zelf afsluitingen te bouwen met de takken of hazelaars als hakhout voor de kachel. Zelfs bamboe krijgt soms een plaatsje in een voedselbos als windscherm en duurzame bron van bouwmateriaal en steunstokken.

Welke plant je ook zoekt, neem een kijkje op onze webshop of contacteer ons via info@calleplant.be.

Planten nodig voor jouw voedselbos? Bezoek onze webshop

Ga naar de webshop